Höfundur: Anja Björg Kristinsdóttir. // Myndir: Henrik Johanson. Greinin birtist fyrst í Sámi 2. tbl. 52. árg. desember 2019. Henrik Johanson er uppalinn í Gautaborg í Svíþjóð. Þar býr hann ásamt sambýlismanni sínum til fjölda ára, Lars Andersson. Henrik hefur aðallega ræktað yorkshire terrier og pekingese hunda í áratugi undir ræktunarnafninu Henrikville. Einnig hefur hann átt og ræktað nokkra meistara af tegundunum chihuahua, pomeranian og cavalier king charles spaniel. Árið 1995 hlaut hann hin virtu Hamilton skjaldar verðlaunin frá Sænska kennel klúbbnum, en Henrik hefur ræktað yfir hundrað meistara. Henrik er einnig virtur FCI dómari á tegundum úr grúppu 3, 9 og 10. Hversu lengi hefur þú verið að rækta hunda og hver er bakgrunnur þinn í hundum? Líf mitt með hundum byrjaði í raun seinni part sjöunda áratugarins. Ég var algjörlega heillaður þegar ég sá og kynntist afghan hundum í fyrsta skipti, bæði vegna innri og ytri fegurðar þeirra. Fyrsti hundurinn minn var því afghan hound sem ég fékk frá Christinu Jernberg sem var með þekkta ræktun sem nefndist El Khyria. Ég hef átt tvo afghan hunda um ævina og þann seinni sýndi ég og gerði að meistara. Hjá Christinu bjó einnig lítill yorkshire terrier hundur að nafni SuCh C.I.B. Virgulus Oops, hundur sem ég bara gat ekki gleymt, og má því segja að hann hafi verið ástæðan fyrir því að ég fékk dálæti á þeirri tegund. Það var svo árið 1970 sem ég fékk minn fyrsta yorkshire terrier hund. Það var tík sem varð fljótlega sýningarmeistari. Ég eyddi næstu 25 árum í að rækta og sýna yorka. Aðal ræktunarhundarnir mínir og undirstaðan í minni ræktun á tegundinni komu frá enskum ræktendum, Deebees, Blairsville og Ozmilion. Ég hef síðan ræktað 50 meistara af tegundinni. Það var svo seint á áttunda áratugnum sem ég fékk fyrsta pekingese hundinn minn. Það var rakki, sá fyrsti sem fæddist undan tík í Englandi sem ég hafði mikið dálæti á og var og er ein af mínum allra uppáhalds, GB Ch Shiarita Cassidy. Alla tíð síðan hefur pekingese tegundin átt huga minn og hjarta. Pekingese ræktunin mín er byggð upp af innfluttum hundum frá Lotusgrange sem var Norsk ræktun og Pekehuis frá Englandi. Einnig nokkrir frá Yakee ræktuninni í Englandi. Hvernig tekst þér að samræma ræktunina og hið daglega líf? Það má segja að sambland af áhuga mínum á hundum, garðvinnu og klassískri tónlist hafi allt saman hjálpað til við að halda lífinu og tilverunni í jafnvægi og gefið henni tilgang. Ég gæti þetta svo sannarlega ekki einn, þannig að án Lars væri Henrikville hundaræktunin ekki eins og hún er í dag. En á okkar yngri árum störfuðum við báðir sem grunnskólakennarar ásamt því að sinna hundum okkar og ræktuninni. Hvaða hundur mundir þú segja að væri mikilvægastur í tegundinni þinni? Heimaland pekingese er Bretland og þaðan koma margir mikilvægir fulltrúar tegundarinnar og ber þá að nefna GbCh Caversham Ku Ku of Yam, GbCH Yu Yang of Jamestown, GbCh Shiarita Cassidy, GbCh Some Man of Lotugrange og GbCh Pekehuis Sir Guy. Það er ómögulegt að velja bara einn! Hvaða hundur eða hundar myndir þú segja að væru þeir mikilvægustu í þinni eigin ræktun? Það eru aðallega tvær tíkur sem hafa verið einstaklega mikilvægar fyrir ræktunina mína á Pekingese. Sú fyrsta er Amber Dream of Lotusgrange, en að baki þessarar tíkar eru margar kynslóðir af Henrikvillemeisturum, þar á meðal Ch Henrikville Singaraja. Í seinni tíð stendur uppúr sem mín besta undaneldistík Ch Henrikville Remember The Odds. Hún hefur gefið mjög fallega hvolpa. Við höfum þó nokkrum sinnum sýnt hana ásamt ræktunarhóp með nokkrum af hennar afkvæmum sem eru öll meistarar, með frábærum árangri. Og hvað varðar rakkana er vert að nefna að ég notaði nokkra fallega rakka frá vinkonu minni Borghild Moens (Hotpoints) sem reyndust vel fyrir mína ræktun og tvo af mínum eigin innfluttu rökkum frá Englandi, það eru þeir Ch Pekehuis Conqueror og Ch Pekehuis Incantation. Þú hefur náð frábærum árangri í þinni ræktun, hvaða augnablik koma upp í hugann? Hápunktarnir okkar hafa alltaf verið sérsýningar sænska pekingese klúbbsins, sem yfirleitt eru dæmdar af breskum sérfræðingum í tegundinni. Fróðlegur og skemmtilegur viðburður. Þegar ég hugsa til baka var það án efa einn okkar merkasta augnablik þegar Henrikville ræktunin fékk Hamilton skjöldinn afhentan frá sænska hundaræktarfélaginu, fyrir árangursríka ræktun á yorkshire terrier og pekingese. Þessi verðlaun eru þau merkustu sem að ræktandi í Svíþjóð getur hlotið og er það mér og okkur mikill heiður. Ræktunin okkar eru sú eina í pekingese tegundinni sem hefur hlotið þessa viðurkenningu. Ég er einnig stoltur af að vera eini sænski dómarinn sem hefur dæmt pekingese á enskum meistarastigs sýningum og hef þegar dæmt tvær slíkar í Bretlandi, og er það mikill heiður í heimalandi tegundarinnar. En að sjálfsögðu er nauðsynlegt að nefna þakklætið sem ég sem ræktandi ber til eigenda hvolpanna ,,minna" sem ég rækta, fyrir að gefa þeim ástrík heimili og þeirra sem hafa lagt vinnu og áhuga í að sýna þá. Hvað skiptir mestu máli að þínu mati, þegar fólk er að hefja ræktun bæði almennt og í þinni tegund sérstaklega? Það skiptir mestu máli að læra og fræðast um tegundina þína í heimalandi hennar. Mikilvægt er að finna kjörinn fulltrúa innan tegundarinnar og ná sambandi og góðum tengslum við ræktendur hunda sem standa uppúr. Stefnan ætti að vera að byrja með það besta sem hægt er að kaupa fyrir peninga. Mér finnst slagorðið „aðeins það besta er nógu gott“ vera nauðsynlegt í þessu öllu saman. Hvað finnst þér vera mikilvægast varðandi got og framtíðarplön í ræktun? Mín meginregla í ræktun er sú að það er afar mikilvægt að þekkja bakgrunn ræktunarhundanna eins vel og mögulegt er. Hvað er á bakvið hundana í ættbókinni nokkra ættliði aftur. Rakkinn og tíkin ættu að bæta hvort annað og eiga því ekki að hafa sömu gallana. Rannsakaðu og ráðfærðu þig við reynda ræktendur. Þú verður alltaf að vera tilbúin í að meta og hugsa ræktun út frá framtíðinni. Ákveða framtíðarplönin og val á ræktunardýrum og hafa einhverja áætlun hvað þú vilt gera. Hvernig velurðu þér hvolp sem þú heldur eftir, eftir hverju leitar þú? Maður verður fyrst og fremst að velja hvolp sem er af réttri tegundartýpu! Þegar kemur að pekingese, fórna ég til dæmis aldrei neinu á kostnað þess að hvolpurinn hafi góð bein og fyllingu. Einnig er afar mikilvægt að hvolpurinn sé með fallegan opinn andlitssvip og að sjálfsögðu heilbrigði. Hvað finnst þér mikilvægt þegar þú elur upp got? Að mínu mati er mikilvægt að halda hvolpunum það lengi heima, eða eins og mögulegt er fyrir ræktanda og nýja eigendur, til að geta valið þann eða þá hvolpa sem henta til áframhaldandi ræktunar og sýninga. Seturðu sjálfum þér markmið í ræktun, gerirðu framtíðarplön langt fram í tímann?
Nær oftast þegar ég kaupi hunda eða held eftir hvolpi úr eigin ræktun þá er ég með plön í huga fyrir að minnsta kosti tvo ættliði fram í tímann. Hvernig er venjulegur dagur hjá þér og hundunum þínum? Hundarnir okkar hafa stöðugan aðgang að stórum og hæðóttum garði, þar sem við búum aðeins fyrir utan Gautaborg. Þeir lifa svo með okkur fjölskyldu sinni innanhús og fá sína daglegu göngutúra. Umhverfisþjálfun ungra hunda er mjög mikilvæg, sérstaklega þegar kemur að pekingese, svo við reynum að sinna því mjög vel. Hvaða skoðanir hefur þú varðandi heilbrigði hunda? Bæði hvað varðar ræktunarhunda og hinn almenna heimilishund. Ég vil að hundur sé hæfur í það sem hann er ræktaður til, og að hundar séu af réttri tegundargerð með tilliti til andlegrar og líkamlegrar heilsu. Hvernig er hundaheimurinn að þróast í þínu landi, Svíþjóð? Því miður eru gotskráningar á hreinræktuðum hundum sem og skráningar á sýningar að fara minnkandi í mörgum tegundum. Til að mynda í Svíþjóð eru um 20 nýskráningar á pekingese á ári og að meðaltali fimm hundar skráðir á hverja sýningu. Það er vonandi að þetta þróist í betri átt á næstu árum. Hverjar eru væntingar þínar og vonir sem ræktandi? Ég hef upplifað alla drauma mína þegar kemur að ræktuninni minni, framtíðin mun aðeins fela í sér örfá úthugsuð got, ef allt gengur að óskum. Hefur þú einhver sérstök ráð fyrir lesendur varðandi feldumhirðu? Þegar ég átti og ræktaði yorkshire terrier var það mikil og regluleg vinna og áskorun að hugsa um feldinn svo rétt væri, enda tegundin sýnd með gólfsíðan silkifeld sem þarf að pakka upp á milli sýninga. Ég grínaðist oft með það að ég sofnaði og vaknaði með burstann í hendinni. Hvað varðar pekingese þá er feldhirðan miðað við yorkie auðveldari, þar sem að sú tegund hefur allt öðruvísi feldtýpu, tvöfaldan feld sem þarf þó að hirða reglulega ef hundurinn er á sýningum til að hann líti sem best út. Svo þegar kemur að hinu u.þ.b. hálfsárs feldlosi þarf feldurinn daglega burstun. Að lokum vill Henrik segja: Vertu alltaf samkvæmur og heiðarlegur við sjálfan þig, þegar kemur að týpu, útliti og heilsu hundanna þinna. Sámur þakkar Henrik kærlega fyrir spjallið og óskar honum og Henrikville áframhaldandi velfarnaðar. Höf: Juha Kares // Þýðandi: Svava Björk Ásgeirsdóttir. Greinin birtist fyrst í Sámi 3. tbl. 45. árg. desember 2016. Juha Kares er dómari og hundaræktandi til fjölda ára. Hann hefur náð gífurlegum árangri í sinni ræktun undir ræktunarnafninu Chic Choix. Hann skrifar reglulega pistla um ræktun þar sem hann deilir því sem hann hefur lært með öðrum og við höfum fengið leyfi til þess að þýða pistlana hans fyrir lesendur Sáms. Það er stundum þannig að einn stærsti veikleiki ræktenda er sá að sumir eiga í erfiðleikum með að hafa opinn huga. Flestir ræktendur hefja sína ræktun undir leiðsögn mentora sem hafa lengri reynslu í hundaræktun. Það er af hinu góða. Hins vegar er það ekki gott ef byrjandinn hefur lagað sig að takmörkunum mentorsins. Því miður eru persónuleg sambönd og samskipti á milli þessara aðila stundum að spila of stóran sess í hundaræktun. Eftir því sem árin líða myndast ólíkar skoðanir hjá ræktendum eða gildi þeirra verða mjög ólík. Það leiðir oft á tíðum til þess að fólk verður ósammála, lendir í árekstrum og sárum tilfinningum. Þannig myndast hópar sem vinna ekki saman. Enn verra er það að enginn er með opinn huga. Sama hversu hundurinn er góður til ræktunar – það er ekki inni í myndinni vegna persónulegra ástæðna að eiga samskipti við viðkomandi aðila. Þetta er sorglegt. Oft á tíðum setja reyndari ræktendur sér annars konar takmörk. Þeir kafa svo djúpt ofan í smáatriðin að heildarmyndin gleymist. Hvernig opnum við huga okkar og hvers vegna er það æskilegt? Höfum dyrnar opnar
Samskiptahæfileikar, persónuleg kunnátta og færni er mikilvægur þáttur í allri vinnu ræktandans. Farsæll ræktandi ætti að eiga góð, eða í það minnsta kosti þokkaleg samskipti við aðra ræktendur, í stað þess að vera þver og dæma vinnu annarra ræktenda. Toppræktandi á að fylgjast með og læra. Að reyna að skilja er erfiðara en að dæma. Toppræktandi ætti einnig að heilsa og segja eitthvað viðkunnanlegt við aðra ræktendur af og til. Sá skynsami ræktandi gæti haft allar sínar dyr opnar þegar til lengri tíma er litið. Hvað ef byrjandi í ræktun ætti í erfiðleikum í upphafi en ætti úrvals hunda eftir tíu ár? Þú hefðir síðar meir möguleika á að nota frá honum hund til ræktunar. Þessi sami byrjandi gæti jafnvel keypt af þér hund seinna meir. Þið gætuð unnið saman og það samstarf verið til hagsbóta fyrir báða aðila. Brýr eru of oft brenndar á frumstigi og árangursríkt samstarf slegið út af borðinu. Ekki slúðra um náungann, bein samskipti eru alltaf betri leið í samskiptum við aðra ræktendur. Toppræktendur ættu að ferðast eins mikið og mögulegt er. Stundum fara fyrstu ferðirnar í súginn, skilja lítið sem ekkert eftir sig. Það er mjög algengt að sjá einungis stóra muninn og gallana í byrjun. Eftir því sem ferðalögunum fjölgar þá opnast hugurinn smátt og smátt. Innihaldsrík og djúp samtöl við aðra ræktendur frá öðrum löndum ættu að hjálpa til við að sjá hlutina í öðru ljósi. Ræktendablinda er enn algengasti veikleikinn hjá ræktendum. Ekki láta smáatriðin stífla huga þinn. Það er mjög algengt að það sé þannig þegar fyrstu kynslóðirnar eru verið ræktaðar. Ræktendur hafa valið mikilvæg einkenni sem þeir vilja halda í ræktuninni. Þetta getur leitt til mjög takmarkaðrar ræktunar og hugsunar. Fólk er mjög oft búið að velja sér línu sem þeir eru fastir í alla tíð. Þeir eru með línuræktun kynslóð eftir kynslóð, og nota sömu hundana. Þeir sjá bara það góða í sínum línum og það slæma í annarra manna línum. Eftir því sem árin líða sjá þeir ekki hvernig frjósemi og kraftur fer þverrandi. Stóra myndin týnist. Höfuðlag eða svipur getur tekið yfir. Sem fagmaður muntu eiga sífellt auðveldara með að skilja fínu smáatriðin. Þú nýtur virðingar vegna mikillar þekkingar þinnar. Því miður er það of algengt að þessi mikla sérhæfing í smáatriðum getur tekið yfirhöndina og bygging og hreyfingar hundanna orðið undir. Því það er stóra heildarmyndin og lykillinn að heilbrigðum hundi. Það er hræðilegt að sjá frábæran hund fara til spillis vegna þess að eitt smáatriði er ekki rétt. Þessi hundur sem er óskyldur þinni línu er hundur sem gæti hjálpað ræktuninni heilmikið – en lokaður hugur getur ekki gert sér grein fyrir dýrmætinu þar sem fókusinn er á smáatriðin. Þín eigin leið Finndu þína eigin leið til að gera hlutina. Reyndu að hafa huga þinn eins opinn og mögulegt er. Hlustaðu og sjáðu allt sem þú getur. Fylgstu með og reyndu að skilja hvað er að gerast hjá tegundinni þinni. Treystu á sjálfan þig og leggðu mat þitt á það hvað rétt er og hvað rangt. Stundum eru hin virðulegustu nöfn í ræktunarheiminum að gefa of hlutlægt mat eða jafnvel rangar upplýsingar. Allir hafa sína eigin hvata og ástæður. Hafðu það alltaf hugfast og fylgdu sannfæringu þinni og almennri skynsemi. Því miður verður heimur hreinræktaðra hunda oft mjög persónulegur og einstaklingsbundinn. Reyndu að sporna gegn því. Reyndu að vera eins skynsamur og hlutlaus og hægt er. Það er góð regla. Ekki taka málstað einhvers of oft. Ferðastu um og sjáðu heiminn. Segðu viðkunnanleg orð eins oft og þú getur. Menntaðu sjálfan þig og vertu til staðar fyrir hundaræktarfélagið þitt. Ekki gleyma að læra um grundvallaratriðin: líkamsbyggingu og heilsufar. Reyndu að vera dómari og notaðu þekkinguna sem deildin og félagið þitt hefur upp á að bjóða. Reyndu að byggja brýr í stað þess að brenna þær niður. Reyndu fyrst og fremst að hafa alltaf stóru heildarmyndina í huga. Það er velferð og lífshamingja fallegu og líflegu hundanna þinna með sín dásamlegu smáatriði sem skipta máli fyrir þig. Hafðu heilbrigði þeirra ávallt í huga og reyndu að forðast öfgar. Ræktendur verða að hafa opinn huga. Byggjum upp, rífum ekki niður. Það er hægara sagt en gert en vel mögulegt. Umsjón: Daníel Örn Hinriksson // Myndir: innsendar frá Sigríði Margréti og Elvari. Tia Oroka dagurinn var haldinn hátíðlegur þann 15.apríl síðastliðinn.
Eftir að hafa gengið með hugmyndina í maganum í nokkur ár létu Sigga Magga og Elvar hugmyndina verða að veruleika, en þau hjónin eru ræktendurnir á bakvið Tia Oroka og rækta hunda af tegundinni coton de tuléar. 44 Tia Oroka cotonar voru skráðir til leiks og fengu byggingardóm, hnéskeljaskoðun, voru hæðarmældir, vigtaðir og tennur skoðaðar, að lokum var hver og einn hundur myndaður. Allir hundarnir fengu happdrættisvinning en mörg frábær fyrirtæki gáfu vinninga. Okkur lék forvitni á að kynnast nánar Tia Oroka hundunum og fólkinu á bakvið ræktunina og fá að heyra hvernig Tia Oroka dagurinn fór fram. Texti: Kristjana Knudsen // Myndir úr einkasafni Selmu Olsen Selma Olsen er mörgu hundafólki kunn, en hún hefur um árabil verið virk í ræktun whippet tegundarinnar og hefur ásamt öðrum öflugum ræktendum byggt upp góðan stofn, verið dugleg að flytja inn hunda og kynna þessa frábæru tegund fyrir landsmönnum.
Whippet hafa verið vinsælir fjölskylduhundar og margir sem eignast þá verða alveg heillaðir og láta sér jafnvel ekki nægja að eiga einn. Þeir eru tignarlegir og rólegir hundar og stóru dökku augun bræða flesta. Auk þess eru þeir duglegir hlaupahundar og mörgum finnst þeir jafnvel vera eins og sambland af hundum og köttum. Selma hefur verið öflug í starfi mjóhundadeildarinnar og ásamt manni sínum Brynjólfi hefur hún m.a. verið virk í æfingum í beituhlaupi, sem er sú íþrótt sem mjóhundar iðka sérstaklega. Í Breiðholti búa þau hjónin ásamt fimm whippet hundum á mismunandi aldri. Við fengum að kíkja í heimsókn og spjalla við þessa duglegu hundakonu og ekki spillti fyrir að fimm þriggja vikna hvolpar voru á svæðinu og fengum við tækifæri á að kíkja á dýrðina. Höfundur: Dr. Per-Erik Sundgren // Þýðandi & ljósmyndir: Þorsteinn Thorsteinson Þann 12. maí 2007 hélt sænski erfðafræðingurinn Dr. Per-Erik Sundgren fyrirlestur hér á landi á vegum Deildar íslenska fjárhundsins (DÍF).
Efni fyrirlestrarins var náttúruval og mikilvægi þess að viðhalda erfðabreytileika. Hér má lesa samantekt Per-Eriks á innihaldi fyrirlestrarins en efnið tók hann saman fyrir ISIC, Icelandic Sheepdog International Cooperation og flutti á ráðstefnu samtakanna haustið 2006. Íslenskt þýðing textans var fyrst birt í Sámi, blaði HRFÍ, 2. tölublaði árið 2007. Texti: Svava Björk Ásgeirsdóttir // Myndir: Birgitta Birgisdóttir
Höfundar: Monika Dagný Karlsdóttir og Sólrún Lilja Ragnarsdóttir. // Greinin birtist 3. tlb Sáms 2015 Norski lundahundaklúbburinn í Noregi (NLK) er að vinna að mikilvægu verkefni í samstarfi við Norska hundaræktarfélagið, NordGen (Nordisk genressurssenter) og Norsk Genressursenter (Erfðaauðlindamiðstöð í tengslum við Landbúnaðarráðuneyti Noregs) til að varðveita og auka erfðabreytileika í norska lundahundinum.
|
Greinaflokkar:
All
|