Xoloitzcuintle, Xolo eða Mexican hairless er ein af elstu hundategundum í heimi og eiga uppruna sinn að rekja til Mexico. Tegundin er ein af „primitive“ tegundunum sem þýðir að þeir hafa ekki breyst mikið frá uppruna sínum. Það sem gerir tegundina frábrugðna flestum öðrum hundategundum í útliti er feldleysi, en þótt flestir þeirra séu feldlausir eru þeir líka til með feld og fæðast hundar með feld í flestum gotum. Þeir tilheyra tegundahópi 5 - Spitz and Primitive types.

​Forsaga
Tegundin á sér langa sögu, Xoloitzcuintle á uppruna sinn að rekja til Mexico og var álitin fulltrúi guðsins Xolotl, en Xolotl hafði það hlutverk að vernda sólina fyrir hættum undirheimanna og er tegundin nefnd eftir honum. Samkvæmt þjóðsögum skapaði guðinn Xolotl hundategundina til að leiðbeina sálum hinna látnu á leiðarenda og var hundunum fórnað og þeir jarðaðir með eigendum sínum. Þetta gerði hundategundina heilaga í menningu frumbyggja. Fornleyfar sýna að Xoloitzcuintle voru óaðskiljanlegur hluti af bæði daglegu lífi og andlegum iðkunum, þeir voru taldir búa yfir lækningarmætti og verndarar sem héldu heimilum sínum öruggum fyrir illum öndum. Þrátt fyrir það var kjötið af Xoloitzcuintle talið góðgæti af Mexíkóskum frumbyggjum og var borðað við sérstaka trúarathöfn. Þetta olli því að tegundin var nálægt útrýmingu. „The Federación Canófila Mexicana“ sem er hundaræktarfélagið í Mexíkó bjargaði þessari fornu tegund og hefur hundaræktafélagið skartað Xoloitzcuintle á merki sínu síðan 1940. Árið 1954 var farið í leiðangur til Mexico í samvinnu við FCI þar sem farið var í að leita að hreinræktuðum hundum af tegundinni og 10 hundar sem voru byggingarlega sterkir Xoloitzcuintle voru notaðir sem grunnurinn í verkefninu sem snerist að því að bjarga tegundinni. Það var svo 1. maí árið 1956 sem Xoloitzcuintle voru viðurkenndir af FCI sem tegund.

​Það var þó löngu fyrr sem tegundin var viðurkennd í Bandaríkjunum og var tegundin ein af þeim fyrstu til að vera skráð hjá American Kennel Club (AKC), en fyrsti hundur tegundarinnar var skráðir í AKC árið 1887. Það var svo árið 1959 sem tegundin var afskráð hjá AKC vegna þess hve sjaldgæfir þeir voru og tegundin talin í útrýmingarhættu. Xoloitzcuintli Club of America (XCA), opinber móðurklúbbur tegundarinnar, var stofnaður 26. október 1986 til að endurheimta viðurkenningu AKC fyrir tegundina. Þann 13. maí 2008 fékk tegundin svo inngöngu aftur í AKC.

Útlit
Tegundin er frumstæð í útliti og hefur mótast af þróun í gegnum tíðina. Þeir eru mjög aðlaðandi, grannslegnir og tignarlegir hundar sem eru án ýkja á alla kanta, bæði er varðar hraða, hreyfingar og útlit án þess að virka grófir. Líkaminn er í góðum hlutföllum, bringan er stór og rifjahylkið vel hvelft.  Skott og fætur eru langir.

Það eru tvö afbrigði í tegundinni, hárlausir hundar og hundar með feld en hundarnir eiga að líta eins út að undanskildum feldi og tönnum.

Mikilvægasta einkenni hárlausu hundanna er algjör vöntun, eða næstum algjör vöntun á feldi alstaðar á líkamanum, þeir hafa mjúka og slétta húð. Þeir geta þó haft smávegis af hári á höfði, eyrum, hálsi, fótum og skotti, að auki er næstum alltaf einhver vöntun á tönnum en það er tengt hárlausa geninu. Ekki ætti að draga hund niður á sýningum sem skortir nokkrar tennur þar sem tennur margra hárlausu hundanna hafa ekki djúpar rætur. 

Hundarnir sem hafa feld eru mjög aðlaðandi, algjörlega snögghærðir með einfaldan mjúkan feld sem liggur þétt að líkamanum, hundarnir eiga að hafa sömu hlutföll og hárlausa afbrigðið en farið er fram á að hundarnir séu fulltenntir og tennurnar séu fullmótaðar og rétt staðsettar.

Líkami hundanna er örlítið lengri en þeir eru háir, og tíkur geta verið ögn lengri en rakkar, beinin eru í meðallagi sterk. Höfuðið er sterklegt og þríhyrningslaga séð ofan frá, höfuðkúpan og trýnið eru af svipaðri lengd. Tungan er yfirleitt bleik en stundum með svartar merkingar sem er algengt einkenni tegundarinnar. Varirnar liggja þétt að kjálkum og hundarnir hafa skærabit en jafnt bit er einnig leyft. Augun eru af meðalstærð, möndlulaga, vakandi að sjá með mjög greindarlegan svip. Litur augnanna er mismunandi eftir lit hundsins. Eyrun eru upprétt, löng, stór, fínleg og mjög tignarleg, í ræktunarmarkmiði tegundarinnar er þeim líkt við leðurblökueyru. Hálsinn er grannur, vel vöðvafylltur og langur í hlutfalli við búkinn, hátt borinn og aðeins hvelfdur.

Líkaminn er sterklega byggður og baklínan bein, bakið er stutt og sterkt, lendin sterk og vel vöðvafyllt, spjaldhryggur er aðeins hallandi. Undirlínan er tignarleg, kviður vöðvafylltur og aðeins upptekinn. Skottið er langt og þunnt, og þegar hundurinn er á hreyfingu er það borið upp í sveigju en snertir ekki bakið. Skottstaðan ætti að vera framhald af spjaldhryggnum þegar hundurinn er í hvíld. Hundurinn ætti að geta hreyft sig frjálslega með  löngum tignarlegum skrefum þar sem höfuð og skott eru borin hátt.

Þar sem feldlausa afbrigðinu skortir feld er húðin mjög mikilvæg. Húðin er mjúk, viðkvæm fyrir snertingu og virðist oft vera heit vegna varmaútgeislunar, en þrátt fyrir það er líkamshiti tegundarinnar sá sami og annara hundategunda sem hafa feld. Loðna afbrigði tegundarinnar ætti að hafa feld út um allan líkamann en þó má búast við að lítið sé af hárum á kvið og innan á lærum. Feldurinn ætti að vera stuttur, mjúkur og einfaldur.
Einsleit dökk húð/feldur er æskilegur, en þó geta hundarnir verið svartir, svargráir, leirgráir, dökkgráir, rauðleitir,  lifrarbrúnir, bronslitaðir eða ljósir, þeir geta að auki haft hvítar merkingar.

Genið sem veldur feldleysinu er ríkjandi. Engu að síður fæðast sumir hvolpar með feld. Við pörun ætti að leggja áherslu á að bæði rakki og tík séu feldlaus. Sýnt hefur verið fram á að slík ræktun viðheldur og bætir gæði tegundarinnar. Til að viðhalda erfðafræðilegum fjölbreytileika er heimilt að nota framúrskarandi feldhund í viðurkenndum lit til ræktunar. Ræktun milli tveggja Xoloitzcuintles með feld er óheimil. Xoloitzcuintle með feld sem notaður er til ræktunar verður að vera undan skráðum foreldrum og með að minnsta kosti þrjár kynslóðir af feldlausri til feldlausri ræktun.
 
Tegundin flokkast í þrjár stærðir, frá 3 kg. og upp i 30 kg.
Standard stærð: 46 – 62 cm. og 11 – 30 kg. - Vakthundur, selskapshundur.
Intermediate stærð: 36 – 45 cm. og 7 – 14 kg. - Vakthundur, selskapshundur.
Miniature stærð: 25 – 35 cm. og 3 – 10 kg. – Selskapshundur. 

​Skapgerð, umhirða og þjálfun
Xoloitzcuintle er þögull, rólegur og húsbóndahollur hundur, kátur, vökull og afar greindur. Getur verið tortrygginn í garð ókunnugra en aldrei árásargjarn. Hann er góður vakthundur og frábær félagi.

Xoloitzcuintle er viðkvæm sál sem þarf góðlátlegan aga og þolir illa hörku og hárreysti. Hann þarf  rólegt umhverfi með yfirvegað andrúmsloft. Getur verið afar góður fjölskylduhundur og góður með ungum börnum og öðrum dýrum ef hann er alinn upp í þannig umhverfi.

Daglegir 20 mínútna göngutúrar eru æskilegir. Þeim er almennt illa við vont veður og rigningu, og sækja þá í að vera inni í hlýjunni. Þá hentar vel að veita þeim heilaleikfimi eins og þrautir, púsl og hlýðniæfingar. Þeir vilja vera með eiganda sínum í einu og öllu, hvort sem það er að horfa á sjónvarp eða setja í vél. Persónulegt pláss eiganda getur orðið afar lítið þegar Xoloitzcuintle er kominn á heimilið. Ekki ætti að leyfa ókunnugum að ana að þeim, þá er hætta á því að þeir verði feimnir og óöruggir. Hundarnir þurfa að fá að kynnast fólki á eigin forsendum og á sínum tíma.

Húð umhirða þeirra feldlausu getur verið umtalsverð. Þeir þurfa reglulega böðun með sápu sem hentar þeim. Ungir hundar fá yfirleitt eitthvað af bólum og fílapenslum, slík vandamál minnka samhliða aldri. Mikilvægt er að klæða hundana eftir veðri og passa að þeir hafi mjúk og hlý bæli til að sofa á.

Heilsufar
Tegundin er almennt heilsuhraust. Meðallíftími þeirra er 13 – 18 ár. Passa þarf uppá mataræðið því þeim þykir gott að borða og geta auðveldlega orðið of þungir.

Tengiliður tegundar:  [email protected]

Nýfundnalandshundar eða „Newfies“ eins og þeir eru stundum kallaðir eru mjög stórir og sterklegir vinnuhundar sem þekktir eru fyrir ljúfa lund og þykja sérstaklega barngóðir. Þeir eru meðal stærstu hundategunda í heiminum. Eins og nafnið gefur til kynna eiga þeir uppruna sinn að rekja til Nýfundnalands í Kanada þar sem þeirra helsta hlutverk var að aðstoða sjómenn, auk þess voru þeir látnir draga kerrur og annan búnað ásamt því að passa upp á fólkið sitt. Deilt er um uppruna tegundarinnar en talið er að hundarnir hafi komið til Nýfundnalands með evrópskum sjómönnum og vinsælasta kenningin leggur til að tegundin hafi orðið til út frá Portuguese Water Dog og Great Pyrenees hundum.
​
Nýfundnalandshundar eru frábærir sundhundar, þeir hafa djúpan brjóstkassa, sundfit á milli tánna og olíukenndan tvöfaldan feld sem heldur á þeim hita á löngum sundferðum. Vegna þess hve sterkir og góðir sundhundar þeir eru, hafa þeir verið notaðir sem björgunarhundar í vatni og hafa bjargað fjölda manns frá drukknun. 

​Petit Basset Griffon Vendéen eða PBGV eiga uppruna sinn að rekja til Vendée svæðisins í vesturhluta Frakklands þar sem þeir hlupu um lausir yfir gróft landslag í samfloti með veiðimönnum og öðrum hundum í hóp þar sem þeir þefuðu uppi bráð; kanínur og önnur smádýr.  Hlutverk þeirra var að þefa uppi bráðina og reka hana úr felustað sínum svo veiðimaðurinn vopnaður skotvopni gæti veitt bráðina. Algengt er að hundarnir séu með hvíta týru í enda skottsins og gerði það veiðimönnunum auðveldara fyrir að koma auga á hundana þegar þeir voru á kafi í gróðri.

Tegundin er minnst af fjórum tegundum sem kennd eru við Vendéen, en hinar tegundirnar eru Grand Basset Griffon Vendéen, Briquet Griffon Vendéen og Grand Griffon Vendéen. Allar eru þessar hundategundir enn í dag vinsælustu veiðihundarnir í Frakklandi.
Í upphafi var sama ræktunarmarkmið fyrir Petit Basset Griffon Vendéen og Grand Basset Griffon Vendéen (GBGV)  þar sem eini munurinn á milli tegunda var hæð á herðakamb. Það var svo árið 1950 sem PBGV fékk sitt eigið ræktunarmarkmið, það var þó leyfilegt að para saman PBGV og GBGV til ársins 1977 en þá bannaði franska hundaræktarfélagið blöndun á milli tegundanna. 

​Fyrsti hundurinn af tegundinni Yakutian Laika kom hingað til lands árið 2023 og vitað er um þrjá slíka á landinu. Hundarnir eru fjölhæfir vinnuhundar með tvöfaldan feld sem bera margskonar liti í bland við hvítan. Upprunaland tegundarinnar er Rússland.
FCI: Sleða og veiðihundur – tegundahópur 5.

Border collie er meðal stór hundur, kjörhæð hunda er 53 cm. á herðakamb en tíka aðeins lægri.
Hann er mjög meðfærilegur, þolgóður og vinnusamur fjárhundur, ákafur og vakandi, móttækilegur og gáfaður. Hvorki taugaveiklaður né árásargjarn.

Almennt útlit: Góð hlutföll, jafnar útlínur sem sýna gæði, tígulleika og fullkomið jafnvægi ásamt nægri fyllingu til að gefa þol til kynna. Allar tilhneigingar sem benda til grófleika eða veikleika eru óæskilegar.
Mikilvæg hlutföll: Höfuðkúpa og trýni u.þ.b. jafn löng. Búkurinn á að vera aðeins lengri en axlarhæðin.
Höfuð og hauskúpa: Kúpan er frekar breið, hnakkinn lítið áberandi. Kinnar hvorki bústnar né kringlóttar. Vöðvinn sem mjókkar niður að nefinu er hæfilega stuttur og sterkur. Stoppið er greinilegt.
Nefið: Það skal vera svart nema á brúnum hundum en á þeim má það vera brúnt. Á kolgráum ætti nefið að vera dökkkolgrátt. Nasir eru vel þroskaðar.
Augu: Það er langt á milli þeirra, egglaga, miðlungsstór, brún nema á kolgráum hundum sem mega hafa annað eða bæði eða hluta af öðru eða báðum augum dökkblágrá. Svipur mildur, ákafur, vakandi og gáfulegur.  Yrjóttir hundar mega hafa annað eða bæði eða hluta af öðru eða báðum augum blá.
Eyru: Meðalstór með góðu bili. Hálf upprétt eða upprétt. Næm í notkun.
Munnur: Tennur og kjálkar sterk með fullkomið skærabit. Örlítið yfirbit. Jaxlar beinir.
Háls: Góð lengd, sterkir vöðvar, dálítið bogin og breikkar niður að öxlum.
Framhluti: Framfætur eru samsíða þegar þeir eru skoðaðir framan frá. Kjúkan hallast dálítið skoðuð frá hlið. Beinin eru sterk en ekki þung. Axlirnar liggja vel aftur, olnbogar nálægt líkamanum.
Búkur: Stæltur, rifbein fjaðrandi. Bringan hvelfd og frekar breið, lendar hvelfdar og kraftalegar en ekki samandregnar. Búkurinn örlítið lengri en hæð á herðar.
Afturhluti: Breiður, kraftalegur frá hlið (hallast þokkafullur að skottinu) Skottið aflíðandi frá lend. Lærin eru löng og hvelfd, kraftaleg með vel beygðum hnjáliðum og sterkir, greinilegir hæklar. Frá hækli og niður eru afturfætur beinaberir og samsíða þegar skoðað er aftan frá.
Fætur: Egglaga, þófar, djúpir og sterkir. Tær bognar og þétt saman. Klær stuttar og sterkar.
Skott: Miðlungs langt, brjóskið nær niður að hælbeini, liggur lágt, vel loðið og beygist neðst upp í krók og fullkomnar tígulegt yfirbragð og jafnvægi hundsins. Skottið má lyftast þegar hann er spenntur en það liggur aldrei yfir bakið.
Göngulag og hreyfingar: Frjálst mjúkt og líflegt með lítilli fótlyftu sem gefur til kynna hæfileika til að hreyfa sig hratt og laumulega.
Feldur: Tvær feldgerðir 1) meðallöng hár 2) snöggur feldur. Í báðum tilfellum eru yfirhárin þétt með miðlungs áferð, undirhárin eru mjúk og þétt og verja vel fyrir veðri. Miðlungs feldur, hefur tilbrigði, langhærður feldur myndast á makka, afturenda og skotti Á andliti, eyrum og framlöppum ( að undanskildum hárbrúski aftan á löpp) á löppum frá hækli að jörð eiga hárin að vera stutt og mjúk.
Litur: Allir litir leyfilegir. Hvítt má þó aldrei vera yfirgnæfandi.
Hundar skulu hafa tvö eðlileg eistu sem eiga að vera komin niður í punginn.
Gallar: Öll frávik frá ofangreindu skal líta á sem galla. Meta skal gallana í nákvæmu hlutfalli við það hve áberandi þeir eru, hve mikil áhrif þau hafa á heilsu og velferð hundsins sem og getu hans til að sinna þeirri vinnu sem hann er ræktaður til.
Gallar sem valda því að hundur sé dæmdur úr keppni: Árásargirni eða yfirdrifin feimni. Allir hundar sem sýna greinileg líkamleg einkenni og/eða afbrigðilega hegðun skal dæma úr keppni.

Texti: Sigríður Margrét Jónsdóttir 
Myndir: Carolin Giese

​Höfundur: Bjarnheiður Erlendsdóttir
Veitt aðstoð: Svava Guðjónsdóttir og Sunna Birna Helgadóttir 
Myndir: Ulrika Zetterfeldt ​